Malatya’nın tarihi ve kültürel önemini önemli ölçüde artırmış, Fırat Nehri’nin yanındaki konumuyla, yüzyıllar boyu önemli bir yerleşim merkezi olan, eski çağlardan beri Anadolu ve Orta Doğu’nun geçit veren kavşak noktasında yer alan Malatya’nın birbirinden farklı medeniyetlerin el verdiği tarihi yapılarının yanı sıra, arkeolojik varlıkları da dünyaca ünlü. Mezopotamya ile Anadolu arasındaki ticaret ve kültür alışverişinin bu yol üzerinden yapılmasıdır.
Arslantepe Höyüğü
Arslantepe Höyüğü,
Malatya şehir merkezinden 7 km kuzeydoğusunda, Fırat Nehri’nin batı kıyısında yer alıyor. MÖ 5000’lerden MS 11’inci yüzyıla dek yerleşimin sürdüğü
Arslantepe Höyüğü, Bizans mezarlığı olarak yerleşimini... Daha fazlası için
ARSLANTEPE HÖYÜĞÜ Nemrut Dağı Milli Parkı
Pütürge’nin Büyüköz köyü ile Adıyaman’ın Kâhta ilçesinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Kommagene Kralı I. Antiochos’un tanrılara ve atalarına minnettarlığını göstermek için, 2150 metre yüksekliğindeki Nemrut Dağı’nın yamaçlarına yaptırdığı mezar ve anıtsal heykeller Helenistik Dönemin en görkemli kalıntılarından birisidir. Anıtsal heykeller doğu, batı ve kuzey teraslarına yayılmıştır. İyi korunmuş durumdaki dev heykeller kireçtaşı bloklarından yapılmış olup, 8-10 metre yüksekliktedir. Eski çağlarda Kommagene olarak anılan bölgede I. Mithradates tarafından bağımsız bir krallık kurulmuş; krallık, onun oğlu I. Antiochos (M.Ö. 62-32) döneminde önem kazanmıştır. M.S. 72 yılında Roma’ya karşı yapılan savaşın kaybedilmesinin ardından krallığın bağımsızlığı sona ermiştir.
Nemrut Dağı’nın doruğu yerleşme yeri olmayıp, Antiochos’un tümülüsü ve kutsal alanlardır. Tümülüs, Fırat Nehri geçitlerine ve ovalarına hâkim bir noktadadır. Kralın kemiklerinin ya da küllerinin ana kayaya oyulmuş odaya konulduğu ve 50 metre yüksekliğinde, 150 metre çapındaki tümülüs, küçük kaya parçalarıyla örtülerek koruma altına alınmıştır. Her ne kadar yazıtlarda kralın mezarının burada olduğu belirtiliyorsa da bugüne kadar keşfedilememiştir. Doğu ve batı teraslarında Antiochos ile tanrı ve tanrıça heykellerinin yanı sıra aslan ve kartal heykelleri bulunmaktadır. Batı terasında eşsiz bir aslanlı horoskop yer almaktadır. Heykeller Helenistik, Pers sanatı ve Kommagene ülkesinin özgün sanatı harmanlanarak yontulmuştur. Bu anlamda
Nemrut Dağı’na Batı ve Doğu uygarlıklarının köprüsü denebilir.
Nemrut Dağı’ndaki eserler yaklaşık iki bin yıl boyunca yalnızlığa terk edilmiştir. 1881 yılında yöreyi görevli olarak gezen Alman mühendis Karl Sester,
Nemrut Dağı heykellerine rastlamış ve İzmir’de bulunan Alman Konsolosu’nu, Kommagene Krallığı’na ait harabeleri, tanrı heykellerinin oturtulduğu kaidelerin arkasındaki Grekçe yazıtları göremediğinden Asur harabeleri zannederek haberdar etmiştir. Karl Sester, dev heykelleri keşfetmenin heyecanıyla bu hataya düşmüştür. 1882 yılında Otto Puchstein ve Karl Sester Nemrut’ta inceleme yapmıştır. Müze-i Hümayun (İmparatorluk Müzesi) Müdürü Osman Hamdi Bey 1883 yılında bir ekiple gelip Nemrut’ta çalışmıştır. 2. Dünya Savaşı’nın ardından Amerikan arkeolog Theresa Goell ve Alman Karl Doerner; Nemrut ve yöresinde kazı, araştırma ve inceleme yapmışlardır.
Kırk Kardeşler Şehitliği
Battalgazi ilçesinin doğusunda bulunan doğal bir tepe üzerine kurulu, Selçuklu taş işçiliği ve süslemesinin hâkim olduğu mezar taşlarının yanında Osmanlı Dönemi özelliklerini gösteren mezar taşlarının yer aldığı bir bölge. Geniş bir alanı kaplayan mezarlığın orta kısmında yer alan şehitlik çevresinde 13. yüzyıla tarihlenen birçok lahit ve mezar taşı ile birlikte Roma ve Bizans Dönemlerine tarihlenen sikkeler ortaya çıkarılmış.
Ansır Mağaraları
Geçmişi çok derin izler taşıyan bu mağaraların, Hıristiyanlığın yayılma safhasında devrin hükümdarının zulmünden kaçan Hıristiyanların yerleşim yeri olduğu da söyleniyor. Diğer yandan mağaraların altında, 3 kilise ile 40-50 civarında oda, mağaraların hemen eteğinde ise kültür katmanı ve Hitit aslanının bulunduğu mezarlık alanı da bulunuyor.