Demir eksikliği anemisi, kandaki kırmızı hücrelerin azalması yani kansızlıktır. Kansızlığın en sık rastlanan şekli demir eksikliğidir.
Kadınlarda daha yüksek oranda görülen rahatsızlığın özellikle hamilelik döneminde görülme oranı daha da artmaktadır. Demir eksikliği oluşan kansızlık nedeniyle, birey vücudunda birden fazla rahatsızlıktan şikâyetçi olabilir. Halsizlik, yorgunluk, aşırı uyuma isteği gibi çok sayıda şikâyete neden olabilir. Özellikle içeriğinde demir bulunan yiyeceklerin tüketilmemesi sonucu bu rahatsızlık görülebilir. Et tüketimin az olması, içeriğinde demir bulunan baklagillerin tüketilmemesi gibi, Peki demir eksikliğini önlemek için tüketilmesi gereken yiyecekler nelerdir? Özellikle az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde daha yüksek oranlarda görülen demir eksikliği anemisi bir kansızlık türüdür. Demir eksikliği anemisi en yaygın anemi tipidir ve vücudunuz yeterli miktarda demir içermediğinde ortaya çıkar. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre; hemoglobin değerlerinin hamile olmayan kadınlarda 12 gr/dl, erkeklerde 14 gr/dl'nin altına düşmesi durumu “anemi” olarak adlandırılmaktadır.
Demir Eksikliğinin Belirtileri
- Cilt solgunluğu,
- Vücutta güçsüzlük, yorgunluk,
- Konsantrasyon bozukluğu,
- Baş ağrısı,
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma,
- Sinirlilik hali,
- Kulakların uğuldaması,
- Dudaklarda çatlaklar ve ağız kenarında yaralar,
- Tırnakların çabuk kırılması,
- Saçlarda dökülme sayılabilir.
Genel olarak demir eksikliğinin belirtileri, soluk ten rengi, yorgunluk, güçsüzlük, düşük kan basıncı ve kırılan tırnaklar şeklindedir. Biraz daha ağır tanılarda, iştahsızlık, sindirim bozuklukları ve kabızlık görülebilmektedir. Bütün kansızlıklarda çarpıntı, nefes darlığı, baş dönmesi, halsizlik ve çabuk yorulma görülmektedir. Hekim muayenesi sırasında dilde kızarma, kabarma ve çatlaklara da rastlanabilmektedir. Hekim muayenesi sonucu kan testi yapılarak kişiye tam olarak tanı konmaktadır.
Demir Eksikliğinin Nedenleri
Demir eksiliğinde yüksek risk altında olanlar doğurganlık çağında olanlar ile kan kaybı yaşayan kadınlar, hamile ve emziren kadınlardır. Kan kaybına bağlı olarak peptik ülser hastalığı, uzun sürü aspirin kullanan kişiler, kalın bağırsak kanseri ve rahim kanseri olmuş kişilerde risk altındadır. Demir eksikliğinin başlıca nedeni, demir açısından zengin besinlerin tüketilmemesidir. Özellikle yanlış yapılan diyetler, vejeteryan beslenme biçimi ve yeme bozuklukları demir eksikliğine sebep olmaktadır. Kadınlarda adet kanamaları ve ülser kanamaları gibi dönemlerde kansızlık arttığı için, demir gereksiniminin de arttığı görülmektedir. Prematürelik ve çoğul gebelik hamilelikte artan demir eksikliğinin nedenleri arasında yer almaktadır.
Doğum öncesi nedenler
- İkiz ve çoğul gebelikler
- Bebekten anneye veya ikiz eşine kan geçişi Diğer kanama nedenleri
- Oksijensiz (hipoksi) kalmak
- demir-eksikliginin-nedenleri.jpg
Doğum sonrası nedenler
- Beslenme yetersizliği
- Ek besinlere geç başlama
- Aşırı inek sütü kullanımı (>500ml)
- Vejeteryan beslenme
- Zayıflama rejimleri
- Yeme bozuklukları
- Emilim bozuklukları
- Kronik ishaller
- Kronik enfeksiyonlar
- Sindirim sistemi doğuştan anomalileri
- Cerrahi olarak barsakların kısaltılması
- Emilim bozukluğu ile giden hastalıklar
- Anti-asit tedavisi, yüksek mide pH’ı
- Çinko gibi elementlerin fazla alımı
Demir gereksiniminin arttığı durumlar
- Akut veya kronik kan kaybı
- Paraziter enfeksiyonlar
- Hızlı büyüme dönemleri
- Düşük doğum ağırlığı olan bebekler
- Erken doğmuş bebekler
- Gebelik
Demir Eksikliğinin Tedavisi
Demir eksikliği tedavisinde doğru tanı çok önemlidir. Doğru tanı için hastanın şikayetleri ve demir eksikliği belirtilerinin nasıl ilerlediği konusu iyi bilinmelidir. Değerlendirme sırasında özellikle hastanın daha önce yaşadığı önemli sağlık sorunları, aile öyküsü, kullanmış olduğu ilaçlar ve mevcut hastalıkları da ele alınır. Gerekli tetkikler ile demir eksikliğine bağlı aneminin neden oluştuğu belirlenir. Demir eksikliği tedavisinde aneminin türüne göre kemik iliği naklinden, kan veremeye kadar pek çok yöntem bulunmaktadır. Tedavinin en etkili kısmında demir eksikliğine neden olan etkenin tedavi edilmesi yer alır. Eğer hastanın ülseri var ise, bunun tedavi edilmesi kanamayı durduracağı için aneminin tekrar etmesini engeller.