Malatya'da Gezilecek 10 Mekan
1- Yeni Cami
Burası Neresi? Tamamı kesme taşlar kullanılarak yapılan eni Cami, 28,50 x 28,50 metre ölçülerinde olup kare planlıdır. Bu planın üzerine yapılan ana mekan ortasında dört filayağı üzerine oturtulan kubbe yer almaktadır. Yerel halk arasında Teze Cami adı verilmiş olup, 1894 Mart ayında meydana gelen deprem ile oldukça büyük hasar görmüştür. Yeniden inşa edilmesi için Sultan II. Abdülhamit tarafından on bin altın gönderilmiştir.
Birinci Dünya Savaşı’nın meydana gelmesiyle caminin son cemaat bölümündeki kubbe kısmıyla yeni yapılan minareleri tamamlanamadığı için Cumhuriyetin ilk yıllarında tamamlanıyor. Kuzey duvarlarının ortasına aba giriş kapısı Yine kuzey duvarlarının köşelerinde iki şerefeli iki tane minaresi mevcuttur. Doğu yönünde tek şerefeye kadar sağlam ve tamamen kesme taşlardan inşa edilmiş eski bir camiye ait bir minare sağlam durumdadır. Şehirdeki en göz alıcı yapı olması sebebiyle turistlerin her daim ziyaret noktası olmuştur.
2- Malatya Kalesi
Burası Neresi? Battalgazi ilçesinde yer alan Malatya Kalesi, Roma İmparatorluğu Titus Dönemi’ne ait Lejyon Karargahı olarak yapılmaya başlanan surların inşa süreci epey bir sürmüştür. 98 ile 117 yıllarında Titus tarafından genişleme çalışmalarıyla 363 senesinde 1. Constantinos zamanında yapılmaya hala devam eden sur inşaatı hızlandırılmıştır. Son olarak 527 ile 565 yılları arasında Justinianos zamanında surlar son şekillerine sahip olmuşlardır. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamede bu surlardan ve surların özelliklerinden bahsedilmektedir.
Beşgen yapıya sahip kale, günümüzde harabe durumdadır. Sağlam kalan kısmından anlaşıldığı üzere duvarların iç ve dış bölümleri iri boyutlu taşlarla kaplanmış olup, taşların arası yine moloz taşlarla doldurularak, harç ile kaynaştırılmış şekildedir. 2011 senesinde onarımı tamamlanan surun giriş kapısı ve ayakta kalan bazı bölümlerinin restorasyonu devam etmektedir.
3- Malatya Konakları
Burası Neresi? Konaklar yaygın olarak iki katlı yapıda olup, kendilerine özgü bir yapıya sahiptirler. Bölgenin iklim türüne göre kalın duvarları ve birbiriyle son derece uyumlu küçük pencereleri olan bu müstakil evlerin üç katlı örneklerine de rastlanabilinmektedir. Taş, kerpiç ve ahşap malzeme kullanılarak inşa edilen yapıların zemin katlar verecekleri hizmete uygun olarak çeşitli bölümlerden meydana gelmektedir.
Evlerin; kapı, pencere, oda taban ve tavanları, duvar arası hatıllar, dış doğrama, merdiven, dolap, yüklük ve askılık gibi yerlerde ahşap kullanılırken pencere ve itina ile işlenmiş kapıların üzerindeki havalandırma ve aydınlatma kısımlarında ise demir kullanılmıştır. Girişte kiler, mutfak ve kış damı adı verilen büyük odalar bulunurken, ahşap merdivenle çıkacağınız üst katta ise sofa yer alırken etrafında misafir ve oturma odaları ile müştemilat konumlanır.
4- Orduzu Çınar Ağacı
Burası Neresi? Malatya’ya 7 kilometre mesafede yer alan Orduzu Çınar Ağacı, Battalgazi’nin Çınarı olarak biliniyor olup boyu 15 metre gövdesi ise 7.20 metre kadardır. Yaşı net olarak bilinmeyen ağacın içi zamanla boşalarak ana gövdesinden iki dal şeklinde ayrılmıştır. Dallar gövde sürgününden büyüyerek 8-10 metre kadar boylanmış yan dalları mevcut. Gövdesi içinden çürümüş olup büyük kovuklar meydana gelmiştir. Kökü taş bir duvar örülerek sağlamlaştırılmış ve etrafında gözeler halinde su akmaktadır. Çınar ve hemen yanındaki pınar bir ziyaret yeri haline dönüşmüştür. Denilene göre, 8.yüzyılda yaşadığına inanılan Battalgazi hayvanlarını buraya sulamaya getirmiş; suladıktan sonra elindeki çınar çubuğunu suyun kenarına dikmiş ve o çubuktan da bugünkü çınar ağacı yetişmiştir.
5- Gelincik Tepesi
Burası Neresi? Uzaktan bakınca aynı insan siluetlerine benzeyen birbiri ardına sıralı taşlarıyla ünlü Gelincik Tepesi, adını bir efsaneden almıştır. Denilen o ki; padişahın oğlu Arslantepe Höyüğü’nün adındaki köyde yaşayan fakir bir kıza aşık olur. Deli divana aşık olup yemeden içmeden kesilince padişah ise gönlü razı gelmese de oğlu ile bu kız diller destan bir düğün yaparak evlendirir.
Ailesi mutlu olmayan kızın, gittikçe mala mülke kendini kaptırdığını ve kendilerini hor görmeye başladığını görürler. Düğünden hemen sonra askerler eşliğinde ilerleyen gelin alayını durduran kız, annesinin evinde unuttuğu süpürgeyi getirmelerini ister. Asker süpürgeyi almaya gittikleri vakit, annesi: “Gelinlik tacınla, gelinliğinle, askerinle, alayınla taş kesil!” diyerek beddua eder. Tam o sırada tüm alay ve askerler taşa dönüşüp şu anki Gelincik Tepesi’ni meydana getirmiştir.
6- Malatya Müzesi
Burası Neresi? Geçmişi köklü bir tarihe dayanan Malatya‘da yapılan arkeolojik çalışmalarından elde edilen tarihi eserler ilk aşamada Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ne gönderilmiştir. Özellikle bölgedeki Arslantepe Höyüğü ve Gelinciktepe’den çıkarılmış olan eserlerin ve 1931-1937 yıllarında çıkartılmaya devam edilmesi üzerine müze inşa edilmesi gündeme gelmiştir.
Neden Gitmeliyim? Öncelik olarak 1971 yılında İnönü Parkı’nda bulunan bina müzeye çevrilmiştir. Ardından 1979 yılında ise Kernek Meydanı’ndaki yeni binasında faaliyete girmiştir. İçerisinde toplamda 15 binden fazla eserin sergilendiği Malatya Müzesi’de Neolitik, Kalkolitik, Tun, Hitit, Urartu, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait eserler barınmaktadır. Bu eserler arasında; kılıç ve mızrak uçları, insan mezarları, mühür baskılar ve kral mezarları yer alıyor. Malatya’nın tarihini gözler önüne seren zengin koleksiyonu ile son derece bilgilendirici müzeyi ziyaret etmeden dönmeyin.
7- Turgut Özal Müzesi
Burası Neresi? Malatya doğumlu devlet insanı eski başbakan VIII. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın anısını yaşatmak amacıyla açılan müze, İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi’nin giriş katında konumlanmaktadır. Memleketlileri tarafından oldukça büyük bir sevgi beslenen Turgut Özal’ın için açılan müze 2019 senesinde hizmete girmiştir. İçerisinde Turgut Özal’a ait küçük ama yeterli düzeyde bilgi barındıran fotoğraf ve özel eşyalardan oluşan bir koleksiyon sergilenmekte.
8- Malatya Fotoğraf Makineleri Müzesi
Burası Neresi? Avrupa ve Asya nın en büyük Fotoğraf Makinesi Müzesi olarak nitelendirilen bu müzede, yaklaşık 2 bin adet tarihte kullanılan ilk fotoğraf makinesi gibi önemli parçalar yer almaktadır. Aralarında; güvercinlere takılan casus kameraları, saat içine saklanmış fotoğraf makineleri, belli sayıda üretilen altın makineler bulunan müzede ilk projektör örnekleri de bulunuyor. Yalnızca fotoğraf makinesi değil, flaş, projeksiyon cihazları, agrandizörler vb. gibi fotoğrafla ilgili her türlü ekipmana da rastlamanız mümkün. Sergilenen tüm eserler Baki Tamer Selçuk isimli koleksiyonere ait olup, Mühendis olan Baki Tamer Selçuk’un Malatya’ya ve Türkiye’ye kazandırdığı başka bir müze ise Radyo ve Gramofon Müzesi’dir.
9- Etnografya Müzesi
Burası Neresi? Malatya’da Sinema Caddesi üzerinde yer alan Beş Konaklar ismini alan konaklardan biri Etnografya Müzesi olarak faaliyet göstermektedir. Bu konaklar yaklaşık olarak 120 yıl önce Hacı Sait Efendi tarafından yaptırılmış olup, ilk olarak bir cihannümalı ev ve ona bitişik dört ev olmak üzere beşi bir bütün olan bu bu evler yapılmıştır. 1935-40’lı senelere dayanan bahçeli ev iki katlı olarak yapılmış olup, kerpiç malzemesinden inşa edilmiştir. Alt katta bulunan hayat dikdörtgen bir avluya açılırken, hayatın sağ ve solunda üç oda, ocaklık ve mutfak bölümleri yer alıyor.
Neden Gitmeliyim? Üst katta ise müzenin sergi alanı olan altı oda bulunuyor. Bu bölümde Malatya ve yöresine ait etnografik eserler sergilenmektedir.Şehir merkezinde yer alan müze, yerel halk tarafından geçmiş zamanlarda kullanılan eşyaların sergilendiği bir müzedir. Yine cansız mankenler kullanılarak halkın giyim tarzının yansıtıldığu kıyafetler ile cep saatleri, yüzükler, tespihler, ağırlık ölçü aletleri, kazanlar, tepsiler, çakmaklar ve aydınlatma araçları sergilenenler arasındadır.
10- Malatya Atatürk Evi
Burası Neresi? Malatya’yı ilk ziyaret ettiği zaman bir gece konakladığı Eski Türk Ocağı ve Halkevi binasının giriş katında bulunan iki oda, 1981 senesinde gerekli çalışmalar yapılarak hizmete açılmıştır. Binanın içine girdiğiniz takdirde sağda bulunan ilk odada Atatürk’ün Halkevi’nde kaldığı zaman kullandığı masa, koltuk ve işlemeli bir sehpa mevcut. Girişin solunda yer alan odada da Atatürk kitapları sergilenmekte. 19. yüzyıla ait ev, kesme taşlardan inşa edilmiş olup içerisinde; bir salon ve altı oda halinde düzenlenen müzede konferans salonu, Atatürk kitaplığı ve Cumhuriyet dönemi fotoğrafları yer almaktadır.